Większość z nas odczuwa przypływ apetytu, który nie ma nic wspólnego z prawdziwą potrzebą jedzenia. Odpowiedź na pytanie, dlaczego jemy, mimo że nie jesteśmy głodni, jest banalnie prosta - bo lubimy. Jedzenie jest jedną z większych przyjemności w naszym życiu, w dodatku łatwo dostępną, przez co staje się pokusą szybkiego zaspokajania różnych potrzeb, także tych emocjonalnych. Zdecydowanie trudniej jest odpowiedzieć na pytanie, jak sobie radzić z przejadaniem się.
nie, zawsze pilnuję, żeby jeść z umiarem
10%
czasami, np. w święta czy na specjalnych kolacjach
37%
tak, czasem wpycham w siebie więcej niż powinienem/powinnam
53%
Jedzenie pełni w naszym życiu wiele funkcji. Pomaga zmniejszyć napięcie emocjonalne, służy odwróceniu uwagi, może być lekarstwem na smutek, złość czy pustkę. Czasem z głodem mylimy zmęczenie, napięcie, a nawet lęk i poczucie zagrożenia. Wciąż coś podjadamy, przekąszamy, przegryzamy. W efekcie jesteśmy najedzeni, ale wciąż głodni (w dużej mierze miłości, akceptacji i uwagi).
- Jedzenie dla ogromnej liczby ludzi na świecie pełni funkcję regulatora emocji. Kiedy nie radzimy sobie z napięciem i stresem towarzyszącym naszemu życiu, chwytamy po jedzenie, które zapewni nam chwilkę ulgi, wytchnienia i ucieczki przed trudnościami codziennego życia. Zapewni nam wyrzut dopaminy i podniesie poziom serotoniny, zwanej hormonem szczęścia - dodaje Agata Szczerkowska, psycholog i dietetyk w Jem Zdrowo - Centrum Dietetyki Żywienia i Zdrowia w Sopocie.
Spożywamy za dużo kalorii
Jak podają eksperci,
ponad 90 proc. społeczeństwa odczuwa przypływ apetytu, który nie ma nic wspólnego z prawdziwą potrzebą jedzenia. Ludzie masowo spożywają zbyt dużo kalorii, a część energii magazynuje się w postaci tkanki tłuszczowej. Wskaźniki otyłości w ostatnich latach gwałtownie rosną w populacjach niemal każdego uprzemysłowionego kraju.
- W obecnych czasach coraz większy nacisk kładzie się na wpływ naszych myśli, przekonań i emocji na odżywianie. Określane jest to relacjami z jedzeniem - analizą tego tematu zajmuje się nauka zwana psychodietetyką. W przypadku kiedy władają nami emocje, zarówno te trudne, jak i niekiedy pozytywne, możemy mieć chęć sięgania po jedzenie, które nie jest związane z głodem. Można śmiało powiedzieć, że tego typu zachowania są przyczyną większości problemów z utrzymaniem prawidłowej masy ciała - mówi dr n. med. Paulina Borek-Trybała, dietetyk, ekspert i koordynator kierunku dietetyka w Wyższej Szkole Zdrowia w Gdańsku.
Dlaczego się przejadamy?
Dlaczego jednak tak łatwo przychodzi nam przejadanie się? Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi. Jako jedną z najczęstszych przyczyn podaje się
przetworzone jedzenie. Zgodnie z teorią "dźwigni białkowej" ludzie przejadają się tłuszczem i węglowodanami, ponieważ dostarczają do organizmu za mało białka. Dzieje się tak, ponieważ to właśnie na białko organizm ma największy apetyt. Białko jest głównym budulcem wszystkich komórek. Głównym jego źródłem w diecie są: mięso, ryby, jaja, mleko, soja, rośliny strączkowe i niektóre ziarna. Przetworzone produkty zawierają go zwykle niewiele.
Kolejną przyczyną może być
zła higiena snu. Niewysypianie się to nie tylko rozdrażnienie i problemy z koncentracją po zarwanej nocy, ale także zaburzanie metabolizmu.
Dzienne spożycie energii wśród osób źle wysypiających się jest o ok. 300 kalorii wyższe niż wśród osób, które dbają o higienę snu.
-
I Miejsce
-
II Miejsce
-
III Miejsce
Czynniki społeczne a przejadanie się
Duże znaczenie mają też
czynniki społeczne. Częste wyjścia do restauracji czy obserwacja nawyków innych ludzi mogą wpływać na nasze decyzje żywieniowe. Nierzadko pozostajemy pod silnym wpływem norm społecznych, które oddziałują na zwiększenie spożycia kalorii. Równie niebezpieczna może okazać się izolacja - szczególnie u osób zmagających się z napadami emocjonalnego jedzenia.
Kolejnym czynnikiem jest
bezmyślne (bezrefleksyjne) spożywanie jedzenia. Duże znaczenie ma to, co kupujemy. Jeżeli w naszym domu znaleźć można mnóstwo przekąsek, słodyczy, słodkich napojów, to trudno się dziwić, że po nie sięgamy. Być może nawet wtedy, gdy nie mamy na nie ochoty. Wygrywa wygoda - nie musimy nigdzie wychodzić, robić zakupów, wymyślać dań - widzimy je, więc jemy.
Comfort food - jedzenie na pocieszenie
Wpływ na przejadanie się może też mieć dość mocno zakorzeniony w naszym społeczeństwie
nawyk nagradzania się i pocieszania jedzeniem. Różne okazje świętujemy za pomocą posiłków i nie ma w tym nic złego, dopóki nie jest to jedyny lub główny sposób nagradzania się.
- Pocieszanie się jedzeniem jest złym nawykiem, ponieważ nie rozwiązujemy problemu, a jedynie zamiatamy go chwilowo pod dywan, a po chwili wraca on z jeszcze większą intensywnością, wzmocniony poczuciem winy za jedzenie - dodaje dr n. med. Paulina Borek-Trybała.
28 czerwca 2023
(94 opinie)
Przyczyna przejadania się może tkwić w dzieciństwie. Wpływ na rolę jedzenia w naszym życiu ma między innymi to, co słyszeliśmy na jego temat w dzieciństwie. Nasze mamy czy babcie - często nieświadomie - używały komunikatów, które miały na celu "wyczyszczenie" talerza do pusta.
"Mięsko zjedz, ziemniaczki zostaw", "Zjedz do końca, jedzenia się nie wyrzuca", "Nie wstaniesz od stołu, dopóki talerz nie będzie pusty". "Nie zjesz wszystkiego - nie pójdziesz się bawić z kolegami" - takie komunikaty są pewnego rodzaju manipulacją, która powoduje, że nasza relacja z jedzeniem w dorosłym życiu nierzadko jest trudna i prowadzi do nieracjonalnego odżywiania się.
Wielkość opakowania determinuje apetyt
Wpływ na przejadanie się ma również
wielkość opakowań, zestawów, talerzy. Duże opakowania i duże porcje podsuwają pewną normę konsumpcji. Wszyscy zużywamy więcej zawartości z dużych opakowań, niezależnie od rodzaju produktu. Podobnie
jedzenie mierzymy wielkością porcji, a nie liczbą kalorii. Wiemy, że nasycimy się, gdy zjemy cały talerz obiadu, a że nie najemy się, gdy zjemy pół talerza. Innymi słowy - objętość przebija kalorie.
Gastrofaza. Dlaczego po imprezie mamy ochotę na kebab?
Przejadanie się może być też spowodowane
problemami z wydzielaniem insuliny i utrzymaniem prawidłowego poziomu cukru we krwi,
nieregularnym spożywaniem posiłków,
problemami emocjonalnymi, może wynikać z
zaburzeń odżywiania (np. bulimii, kompulsywnego jedzenia), z
za dużych restrykcji jedzeniowych wynikających z rygorystycznej diety wykluczającej całe grupy produktów niezbędnych dla naszego prawidłowego funkcjonowania czy z
za dużej aktywności fizycznej.
- Przyczyn przejadania się może być bardzo wiele - od typowo żywieniowych, np. źle rozplanowane i zbilansowane posiłki, omijanie śniadania czy jedzenia w pracy, które skutkuje napadami objadania się wieczorem, po te, które są znaczenie bardziej złożone i których przyczyny leżą w naszej psychice, jak nieumiejętność rozpoznawania i radzenia sobie z trudnymi emocjami, takimi jak złość, smutek czy zmęczenie. Osoba, która przez lata radziła sobie ze stresem, zjadając go, utrwala swoje nawyki w dorosłości. Dużym problemem może być również perfekcjonizm i myślenie zero-jedynkowe, trzymanie restrykcyjnej diety, a potem nagłe puszczenie hamulców. Z moich obserwacji wynika, że przyczyna nigdy nie jest jedna, zwykle są one bardzo złożone i wymagają indywidualnego podejścia terapeutycznego - podsumowuje dr n. med. Paulina Borek-Trybała.
Co robić, żeby się nie przejadać?
Na krótką metę przejadanie się może prowadzić do niestrawności - uczucia ciężkości, wzdęć czy zgagi. Jeśli sytuacje powtarzają się dość często, mogą być groźne dla zdrowia - przyczynić się do chorób wątroby czy żołądka, powodować nadwagę i otyłość, a także współistniejące z nimi nadciśnienie i cukrzycę.
Co zatem robić, żeby się nie przejadać? Na początek warto zastanowić się nad naszymi przekonaniami na temat jedzenia, spróbować rozpoznać te komunikaty, które pojawiają się w myślach. Warto zastanowić się, jak inaczej można się nagradzać za sukcesy czy jakimi innymi przyjemnościami poprawiać sobie nastrój. Rozwiązaniem jest głównie
zmiana złych nawyków dotyczących jedzenia. Mniej wysoko przetworzonej żywności,
praca nad poprawą jakości snu, zwracanie większej uwagi na to, co zamawiamy z menu podczas spotkań towarzyskich, ograniczenie pokus i świadome jedzenie na pewno nie zaszkodzą.
Okiem dietetyka: zdrowe lunche do pracy i szkoły
- Zdecydowanie trzeba zacząć od zauważania tego typu zachowań, szukania ich przyczyn (czy leżą one po stronie dietetyki czy psychologii). Jeśli zauważymy problem i poznanym jego przyczynę, dopiero wtedy możemy wypracowywać strategię ku zmianie naszych zachowań. W jedynym przypadku będzie to lepsze rozplanowanie posiłków - pomocny może być dietetyk, w niektórych przypadkach okaże się, że musimy popracować nad organizacją naszego czasu, podniesieniem poczucia własnej wartości czy skupieniem się na metodach radzenia ze stresem - w takich przepadkach najlepiej zgłosić się do psychoditetyka, psychologa, a niekiedy psychiatry - mówi dr n. med. Paulina Borek-Trybała.- Powinniśmy jeść regularnie, pilnować powtarzających się podobnych i stałych porcji i rodzaju jedzenia, żeby nie przekraczać granic, po przekroczeniu których bardzo trudno później wrócić do wyjściowego prawidłowego stanu - mówi Agata Szczerkowska. - Na szczęście nasz ośrodek głodu i sytości w mózgu przez kilka dni dostosowuje się do mniejszych ilości jedzenia, adaptuje. Praca nad samokontrolą poprawia relację z jedzeniem, która jest dla wielu osób bardzo trudna i skomplikowana. Warto też robić dla siebie coś dobrego, co bardzo lubimy, np. chodzić regularnie na rower, jogę, zajęcia związane z naszymi pasjami i bliskimi nam osobami, z którymi chcemy spędzać wspólnie czas - i w ten sposób "łapać oddech".
Gastrofaza. Dlaczego po imprezie mamy ochotę na kebab?
Okiem dietetyka: zdrowe lunche do pracy i szkoły
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy